Bebeklerin zihin gelişimi, anne karnında başlamaktadır. Yapılan birçok araştırma, bebeklerin anne rahminden itibaren duyduğunu ve bu sesleri unutmadığını ispatlamıştır. Bu nedenle bebeğiniz ilk yaşının birinci döneminde doldurmadan ona eğitim vermeye ve eğitim veren uzmanlardan yaralanmaya başlamanız mümkün.

Bebekler ve bakım veren kişilerin yetenekleri geliştirerek zeki, sosyal ve mutlu çocuklar yetiştirmek için daha fazla fırsat yakalanabilir.

Bazen bebeğimiz doğduğunda veya doğumdan sonraki yaş dönemlerinde, yaşıtlarından farklı özellikler gösterebilir. Bazen yaşıtlarından geri gelişim özellikleri gösteren bir çocukla baş başa bir yaşama adım atılır. Bu durumda aileler gerçeği inkar aşamasını çabuk atlatıp, çocuklarına yardım etme reflekslerini en kısa sürede geliştirirlerse, hem kendilerine hem de çocuklarına iyilik etmiş olur. Çünkü; bebeklik ve çocukluk dönemlerinde herhangi bir şekilde gelişimsel sorunu bulunan çocuklar için, erken eğitim çok önemlidir. Çocuklar o yaştan itibaren erken eğitim sayesinde yaşıtlarına yaklaşabilmektedirler.

Üstün yetenekleri olan çocuklar da özel eğitime ihtiyaç duymaktadır. Okul öncesi eğitim bu çocuklar için de çok önemlidir. Aileler bu konuda da duyarlı olmalıdır. Çocuğunuz bazı yetenekleri ile yaşından çok üstün üstün özellikler, sosyal uyumda sorun yaşayabilir.

Çocuğumun Gelişimini Nasıl Takip Edeceğim?

Her çocuk bebeklikten itibaren çocuk doktoruna gider gibi, gelişim psikoloğuna gelmelidir. Böylece belirli aralıklarla çocuğun testleri ve taramaları yapılır. Kişisel gelişimi, sosyal gelişimi, ince motor gelişimi, dil gelişimi, kaba motor gelişimi takip edilir. Aile danışmanlığı ile süreç desteklenir.

Çocukların yaşadığı ortamlar gelişimlerini etkiler. Günümüzde rekabet artmıştır. Ancak çocukların rekabeti öğrenebileceği ve gelişim alanlarını doğal süreçte destekleyebilecekleri önemli bir unsur olan bahçede oyna kültürü çok azalmıştır. Bu durumda okul öncesi eğitimde yaşı da 2-3 yaşlarına inmek zorunlu hale gelmiştir.

Çocuğumun Gelişim Geriliği Olduğunu Düşünüyorsam, Ne Yapmalıyım?

Öncelikle bir gelişim psikoloğuna başvurulması gerekir. Bu uzman başka uzmanlarla işbirliği yapma ihtiyacı varsa sizi yönlendirmelidir. Özellikle bebeklik ve erken çocukluk dönemlerindeki gelişimsel sorunlar konusundaki eğitimlerinin büyük bir önemi vardır. Çocuklar yararına çalışan meslek alanları ile akademik ve kurumsal bağları güçlendirmek, eğitim ve hizmete yönelik iş birliği olanaklarını yaratarak, sağlık sisteminde önemli, kapsamlı bir model oluşturmaktadır. Çocuğun gelişimi için çocuk psikiyatrisi, çocuk psikoloğu, çocuk gelişimi uzmanı, psikolojik danışman, sosyolog, sosyal hizmet uzmanı, dil terapisti, fizyoterapist gibi meslek gruplarından uzmanlarla çalışmaktadırlar. Böylece çocuğun yaşadığı sorunları aşmasına yardım edilmektedir. 0-3 ve 3-6 yaşlarda beyin elastikiyetinin çok yüksek olması nedeniyle bu yaşlarda çocuğun desteklenmesi, yaşıtlarıyla arasındaki farkı kapaması için oldukça yararlı ve etkilidir. Özel danışmanlık merkezlerinde bu hizmetler verilmektedir.

Devlet tarafından sağlanan olanaklarla da, özel eğitim desteği verilmektedir. Bu destekten yararlanabilmek için yapılması gerekenler hakkında rehberlik araştırma merkezleri, rehabilitasyon merkezleri ve devlet hastaneleri ailelere rehberlik etmektedir. Devletin sağladığı özel eğitim hizmeti bazı durumlarda yeterli olmaya bilir. Çünkü tanı için aynı süreyi kapsamaktadır.

Özel eğitim hizmeti alan çocuklarda sonuçlar değerlendirildiğinde ortaya olumlu ve şaşırtıcı sonuçları gözlemlenebilmektedir. Örnek bir olguüzerinden incelemek gerekirse; Ankara'da iki çocuğu olan bir ailenin, 3 yaşındaki oğulları konuşmada gecikmek nedeniyle bir hastanenin Çocuk Ruh Sağlığı (Çocuk Psikiyatrisi ) birimine başvururlar. Söyleyebildiği sözcük sayısı oldukça sınırlı olan ve diğer isteklerini de hareketler ile anlatmaya devam etmek durumunda kalan AB yapılan gerekli incelemeler sonucunda alınan sonuçlar doğrultusunda kısa sürede tedaviye yönlendirilerek olumlu sonuçlarını çok geçmeden hayatına taşımıştır. Böylelikle ailenin de içinde bulunduğu güçlüğün aşılmıştır. Çocuğun sıkıntıları daha kısa zamanda hayatından çıkmıştır.

Bu ve buna benzeyen pek çok örnek zamanında fark edilerek eğitim aşamasına yönlendirilerek büyümeden problemler önlenmektedir. Özel eğitim alan çocukları kreş ve anaokulları da çok geliştirmektedir.

Bazı aileler, eğitim raporu almaktan çekinmektedir. Bu durumda çocuklarının eğitimi aksamaktadır. Aileler eğitim ve terapi ile yardım etmediğinde çocuğun yaşayacağı zorluklar ileriki yaşantısı için ruhsal ve gelişimsel süreçte kalıcı hasarlar ve psikolojik izler bırakabilir.

Üstün yetenekli çocuklar da ailelerinin desteğine ihtiyaç duyarlar . Bu ailelerin ise aile danışmanlığı almaları ve üstün bir çocukla yaşamayı öğrenmeleri gerekir.

(Kaynak: İlk üç yaşta gelişimsel sorunu olan çocukların için üç sorun üç çözüm, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi, 2005)

Aralık 2014,

Burçin DEMİRKANBAYTAR

Uzman Psikolog

burcindemirkan@gmail.com